Αχιλλεὺς δὲ μηνίων ἐπὶ τὸν πόλεμον οὐκ ἐξῄει διὰ Βρισηίδα (4.1)

οἱ δὲ πέμπουσι πρὸς Ἀχιλλέα πρέσβεις Ὀδυσσέα καὶ Φοίνικα καὶ Αἴαντα, συμμαχεῖν ἀξιοῦντες καὶ Βρισηίδα καὶ ἄλλα δῶρα ὑπισχνούμενοι (4.3)

Ἀχιλλεὺς δὲ τὴν ὀργὴν ἀποθέμενος καὶ τὴν Βρισηίδα κομί™ζεται. (4.7)

Οὐδένα δὲ ὑμῶν ἀγνοεῖν οἴομαι, ἄνδρες φίλοι, ὅτι καὶ οἱ μέγιστοι πόλεμοι διὰ γυναῖκας ἐγένοντο. ὁ Ἰλιακὸς δι’ Ἑλένην, ὁ λοιμὸς διὰ Χρυσηίδα, Ἀχιλλέως μῆνις διὰ Βρισείδα.

ὣς Τρῶες, ἐπεὶ κλύον αἰ-
χματὰν Ἀχιλλέα
μίμνοντ’ ἐν κλισίῃσιν
εἵνεκεν ξανθᾶς γυναικός,
Βρισηΐδος ἱμερογυίου,
θεοῖσιν ἄντειναν χέρας,
φοιβὰν ἐσιδόντες ὑπαὶ
χειμῶνος αἴγλαν·

εἶτα ἀπονοστεῖν ὡρμημένους τοὺς Ἀχαιοὺς Ἀχιλλεὺς κατέχει. κἄπειτα ἀπελαύνει τὰς Αἰνείου βοῦς, καὶ Λυρνησσὸν καὶ Πήδασον πορθεῖ καὶ συχνὰς τῶν περιοικίδων πόλεων, καὶ Τρωΐλον φονεύει. Λυκάονά τε Πάτροκλος εἰς Λῆμνον ἀγαγὼν ἀπεμπολεῖ. καὶ ἐκ τῶν λαφύρων Ἀχιλλεὺς μὲν Βρισηΐδα γέρας λαμβάνει, Χρυσεΐδα δὲ Ἀγαμέμνων.

‘Briseidam formosam, alta statura, candidam, capillo flavo et molli, superciliis junctis, oculis venustis, corpore aequali, blandam, aff’‘a’‘bilem, verecundam, animo simplici, piam.’

‘Agamemnon Briseidam Brisae sacerdotis filiam ex Moesia captivam propter formae dignitatem, quam Achilles ceperat, ab Achille a’‘b’‘duxit eo tempore, quo Chryseida Chrysi sacerdoti Apollinis Zminthei reddidit; quam ob iram Achilles in proelium non prodibat, sed c’‘i’‘thara in tabernaculo se exercebat. Quod cum Argivi ab Hectore fugarentur, Achilles obiurgatus a Patroclo arma sua ei tradidit, quibus ille Troianos fugavit aestimantes Achillem esse, Sarpedone’‘m’‘que Iovis et Europae filium occidit. Postea ipse Patroclus ab Hectore interficitur, armaque eius sunt detracta Patroclo occiso. Achilles cum Agamemnone redit in gratiam Briseidamque ei reddidit. Tum contra Hectorem cum inermis prodisset, Thetis mater a Vulcano arma ei impetravit, quae Nereides per mare attulerunt. Quibus armis ille Hectorem occidit astrictumque ad currum traxit circa muros Troianorum, quem sepeliendum cum patri nollet dare, Priamus Iovis iussu duce Mercurio in castra Danaorum venit et filii corpus auro repensum accepit, quem sepulturae tradidit. ’

‘Quam legis, a rapta Briseide littera uenit’
‘ uix bene barbarica Graeca notata manu. ’
‘quascumque adspicies, lacrimae fecere lituras; ’
‘ sed tamen et lacrimae pondera uocis habent ’

(Heroides 3.1–4)

[117]‘Ilias ipsa quid est aliud nisi adultera, de qua ’
‘ inter amatorem pugna virumque fuit?’
‘quid prius est illi flamma Briseidos, utque’
‘ fecerit iratos rapta puella duces? ’

(Tristia 2.373–374)

‘Fertur et abducta Lyrneside tristis Achilles’
‘ Haemonia curas attenuasse lyra ’

(Tristia 4.1.15–17)

‘Dum fuit Atrides una contentus, et illa’
‘ casta fuit: vitio est improba facta viri.’
‘Audierat laurumque manu vittasque ferentem’
‘ pro nata Chrysen non valuisse sua:’
‘audierat, Lyrnesi, tuos, abducta, dolores,’
‘ bellaque per turpis longius isse moras.’
‘Haec tamen audierat. Priameida viderat ipsa. ’

(Ars Armatoria 2.399–405)

‘Fecit et in capta Lyrneside magnus Achilles,’
‘ cum premeret mollem lassus ab hoste torum.’
‘Illis te manibus tangi, Brisei, sinebas,’
‘ imbutae Phrygia quae nece semper erant? ’

(Ars Armatoria 2.711–714)

‘ille etiam abrepta desertus coniuge Achilles’
‘    cessare in tectis pertulit arma sua.’
‘viderat ille fuga, stratos in litore Achivos,’
‘    fervere et Hectorea Dorica castra face;’
‘viderat informem multa Patroclon harena’
‘    porrectum et sparsas caede iacere comas,’
‘omnia formosam propter Briseida passus:’
‘    tantus in erepto saevit amore dolor.’
‘at postquam sera captiva est reddita poena,’
‘    fortem illum Haemoniis Hectora traxit equis.’
‘inferior multo cum sim vel matre vel armis,’
‘    mirum, si de me iure triumphat Amor?’

(2.8.29–40)

‘Penelope poterat bis denos salva per annos’
‘    vivere, tam multis femina digna procis;’
‘coniugium falsa poterat differre Minerva,’
‘    nocturno solvens texta diurna dolo;’
‘visura et quamvis numquam speraret Vlixem,’
‘    [118]illum exspectando facta remansit anus.’
‘nec non exanimem amplectens Briseis Achillem’
‘    candida vesana verberat ora manu;’
‘et dominum lavit maerens captiva cruentum,’
‘    propositum flavis in Simoenta vadis,’
‘foedavitque comas, et tanti corpus Achilli’
‘    maximaque in parva sustulit ossa manu;’
‘cum tibi nec Peleus aderat nec caerula mater,’
‘    Scyria nec viduo Deidamia toro. ’
‘tunc igitur veris gaudebat Graecia nuptis,’
‘tunc etiam felix inter et arma pudor.’

(2.9.3–18)

‘Quid fles abducta gravius Briseide? quid fles’
‘    anxia captiva tristius Andromacha?’
‘quidve mea de fraude deos, insana, fatigas?’
‘    quid quereris nostram sic cecidisse fidem?’
‘non tam nocturna volucris funesta querela’
‘    Attica Cecropiis obstrepit in foliis,’
‘nec tantum Niobe, bis sex ad busta superba,’
‘    sollicito lacrimans defluit a Sipylo.’

(2.20.1–8)

‘Iuppiter Alcmenae geminas requieverat Arctos,’
‘    et caelum noctu bis sine rege fuit;’
‘nec tamen idcirco languens ad fulmina venit:’
‘    nullus amor vires eripit ipse suas.’
‘quid? cum e complexu Briseidos iret Achilles,’
‘    num fugere minus Thessala tela Phryges?’
‘quid? ferus Andromachae lecto cum surgeret Hector?’
‘    bella Mycenaeae non timuere rates?’
‘ille vel hic classis poterant vel perdere muros:’
‘    hic ego Pelides, hic ferus Hector ego.’

(2.22.25–34)

πασάων δ’ ἔκπαγλον ἀκηχεμένη κέαρ ἔνδον
Βρισηὶς παράκοιτις ἐυπτολέμου Ἀχιλῆος
ἀμφὶ νέκυν στρωφᾶτο καὶ ἀμφοτέρῃς παλάμῃσι
δρυπτομένη χρόα καλὸν ἀύτεεν· ἐκ δ’ ἁπαλοῖο
στήθεος αἱματόεσσαι ἀνὰ σμώδιγγες ἄερθεν
θεινομένης· φαίης κεν ἐπὶ γλάγος αἷμα χέασθαι
φοίνιον. Ἀγλαΐη δὲ καὶ ἀχνυμένης ἀλεγεινῶς
ἱμερόεν μάρμαιρε, χάρις δέ οἱ ἄμπεχεν εἶδος.
τοῖον δ’ ἔκφατο μῦθον ὀιζυρὸν γοόωσα·
μοι ἐγὼ πάντων περιώσιον αἰνὰ παθοῦσα·
οὐ γάρ μοι τόσσον περ ἐπήλυθεν ἄλλό τι πῆμα,
οὔτε κασιγνήτων οὔτ’ εὐρυχόρου περὶ πάτρης,
[119]ὅσσον σεῖο θανόντος· ἐπεὶ σύ μοι ἱερὸν ἦμαρ
καὶ φάος ἠελίοιο πέλες καὶ μείλιχος αἰὼν
ἐλπωρή τ’ ἀγαθοῖο καὶ ἄσπετον ἄλκαρ ἀνίης
πάσης τ’ ἀγλαΐης πολὺ φέρτερος ἠδὲ τοκήων
ἔπλεο· πάντα γὰρ οἶος ἔης δμωῇ περ ἐούσῃ,
καί ῥά με θῆκας ἄκοιτιν ἑλὼν ἄπο δούλια ἔργα.
νῦν δέ τις ἐν νήεσσιν Ἀχαιῶν ἄξεται ἄλλος
Σπάρτην εἰς ἐρίβωλον ἢ ἐς πολυδίψιον Ἄργος·
καί νύ κεν ἀμφιπολεῦσα κακὰς ὑποτλήσομ’ ἀνίας
σεῦ ἀπονοσφισθεῖσα δυσάμμορος. Ὡς ὄφελόν με
γαῖα χυτὴ ἐκάλυψε πάρος σέο πότμον ἰδέσθαι.
ὣς ἣ μὲν δμηθέντ’ ὀλοφύρετο Πηλείωνα
δμωῇς σὺν μογερῇσι καὶ ἀχνυμένοισιν Ἀχαιοῖς
μυρομένη καὶ ἄνακτα καὶ ἀνέρα· (3.551–576)

‘Inhospitali Telephus regno impotens’
‘dum Mysiae ferocis introitus negat,’
‘rudem cruore regio dextram imbuit’
‘fortemque eandem sensit et mitem manum.’
‘Cecidere Thebae, vidit Eetion capi’
‘sua regna victus; clade subversa est pari’
‘apposita celso parva Lyrnesos iugo,’
‘captaque tellus nobilis Briseide’
‘et causa litis regibus Chryse iacet’
‘et nota fama Tenedos et quae pascuo’
‘fecunda pingui Thracios nutrit greges’
‘Scyros fretumque Lesbos Aegaeum secans’
‘et cara Phoebo Cilla; quid quas alluit ’
‘vernis Caycus gurgitem attollens aquis ’

(Troades 215–228)

‘ablatam Achilli diligit Lyrnesida’
‘nec rapere puduit e sinu auulsam uiri. ’

(Agamemnon 185–186)