Gregory Nagy
Translated into Persian by Farnoosh Shamsian
[[This article was first published in Encyclopedia of Rhetoric (ed. T. O. Sloane;
Oxford 2001) 532-538. It is currently available in English here:
https://chs.harvard.edu/curated-article/gregory-nagy-orality-and-literacy/.]]
شفاهیّت و کتبیّت
گرگوری ناژ
برگردان فارسی: فرنوش شمسیان
مفهوم شفاهیّت [1]
از توصیف قومشناسانهی شعر شفاهی [2]
به طور خاص و همچنین سنت شفاهی [3]
به طور کلی ریشه میگیرد. از جمله آثار بنیادین در این زمینه،
کتاب «سرایندهی قصهها» از آلبِرت لُرد [4]
(۱۹۶۰، انتشار ویرایش جدید پس از مرگ در سال ۲۰۰۰ با مقدمهی
میچل و ناژ) است که در آن پژوهشهای نوآورانهی میلمَن پَری [5]
درباره سنتهای شفاهی در یوگسلاوی سابق از ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۵ شرح
داده شده است (مجموعه مقالات، پَری ۱۹۷۱). پری در سال ۱۹۳۵ در ابتدای حرفهي دانشگاهی خود و
پیش از آنکه بتواند نتیجهی پژوهشش درباره سنتهای شفاهی زنده را منتشر کند درگذشت. متون
منتشرشده از او اکثرا برمبنای پژوهشهای پیشینش درباره شواهد متنی اشعار هومری است. پری
استاد یونانی باستان بود و در پی پاسخی برای آنچه «پرسش هومری [6]
» نامیده میشود میگشت؛ پرسشی که محوریت آن شرایط تاریخی سرایش
ایلیاد و اودیسهی هومری است. «پرسش هومری» را میتوان چنین خلاصه کرد: آیا اشعار هومری با
کمک نوشتن پدید آمدند یا بدون آن؟ پژوهش پری دربارهی مقایسهی اشعار هومری با سنتهای
شفاهی زندهی اشعار پهلوانی اسلاوی جنوبی او را بدین باور وا داشت که اشعار هومری نیز
زادهی سرایش شفاهی [7]
هستند. پس از مرگ پری، شاگرد او آلبرت لُرد پژوهشهای میدانی
او در یوگسلاوی سابق را ( به ویژه طی سالهای ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۲) ادامه داد. کتاب «سرایندهی
قصهها» [8]
حاصل میراث مشترک هر دوی آنهاست.
مجموع پژوهشهای لرد و پری موفقیتآمیزترین پاسخی است که تاکنون به
«پرسش هومری» داده شده است، گرچه شرایط تاریخی و چگونگی سرایش اشعار هومری همچنان در میان
پژوهشگران مورد بحث است. با این حال اوج موفقیت پری و لرد را میتوان در امکان گسترش
روششان به بسیاری از نوشتهها و پیشانوشتههای [9]
ادبی فراتر از ادبیات یونان باستان دانست.
در زمینهي ادبیات پیشانوشتاری، کتاب «سرایندهی قصهها» از آلبرت لرد
به عنوان اثری بنیادین در مطالعات قومشناسانهی شعر شفاهی مورد توجه قرار گرفته است.
سنتهای شفاهی زنده در همه جای جهان یافت میشوند: سرودهای اسکاتلندی، موعظههای مذهبی در
جنوب ایالات متحده، مدیحههای خوسایی [10]
، و صدها مورد دیگر از این دست (برای اطلاعت بیشتر در باب
انواع شعر شفاهی میتوانید به کتابشناسی ژورنال سنت شفاهی [11]
به سردبیری جان م. فولی از ۱۹۸۶ مراجعه کنید.)
در زمینهی ادبیات نوشتاری، آلبرت لرد روش پَری-لُرد در سنتهای یونان
باستان را به پژوهش در سنتهای قرون وسطایی در انگلیسی باستان و فرانسوی باستان نیز گسترش
داد؛ و بعدها دیگر پژوهشگران این روش را برای مطالعهی آثار نورس باستان، انگلیسی میانه ،
آلمانی بالای میانه، ایرلندی، ولزی و دیگر سنتهای قرون وسطایی اروپایی به کار بردند. روش
پری-لرد همچنین در طیف وسیعی از ادبیات غیر اروپایی، از جمله سنتهای عربی و فارسی، هندی و
چینی به کار رفته است (برای اطلاعات بیشتر به کتابشناسی این مقاله مراجعه کنید).
بنابراین ، در واقع روش پری و لرد از «پرسش هومری» فراتر رفته است.
پژوهش آنان به ایدهای بنیادین منجر شده است که فراتر از بافت تاریخی شعر هومری یا هر سنت
دیگری است. این ایده، همانطور که توسط پری و لرد بیان شده ، این است که سنتهای شفاهی اساس
سنتهای نوشتاری را تشکیل دادهاند.
این بدان معنا نیست که چنین تفکری بیسابقه بوده است، بلکه این دیدگاه
در نهایت نتیجهی بحث میان پژوهشگران درباره «پرسش هومری» است. نمونه اولیه این دیدگاه را
میتوان در نظریه پردازی هومریِ فرانسوا ادلن [12]
، ابه دوبینیاک [13]
( از سال ۱۶۶۴؛ انتشار پس از مرگ ۱۷۱۵) ، توماس بلکول [14]
(۱۷۳۵)، جامباتیستا ویكو [15]
(۱۷۴۴) و رابرت وود [16]
(انتشار خصوصی در سال ۱۷۶۷ و چاپ پس از مرگ در ۱۷۶۹) یافت.
تکامل این دیدگاه در آثار دو تن از تاثیرگذارترین مصححان هومر در تاریخ به نقطهی عطف خود
رسید: ژان باتیست گاسپار دانس دو ویلوازون [17]
(در پیشگفتار تصحیحش از نسخهی Venetus A ایلیاد ، ۱۷۸۸) و
فریدریش آگوست ولف [18]
(در پیشگفتار ۱۷۹۵ تصحیحش از ایلیاد در ۱۸۰۴ و ادیسه در
۱۸۰۷). هر دوی این مصححان دورهای پیشاتاریخی از شعر شفاهی را در تکامل ایلیاد و ادیسهی
هومری در نظر گرفتند. ایدهی وجود دورهای پیشانوشتاری در تاریخ حماسه یونان باستان همچنین
در تفسیر ایلیاد در سال ۱۸۰۲ اثر کریستین گوتلوب هینه [19]
، پژوهشگر مطرح حیطهی یونانی باستان و لاتین، بیان شده است.
تأثیر چنین دیدگاههایی باعث ایجاد رویکردی آرمانی به شعر شفاهی شد. نمونهی شاخص چنین
رویکردی مقایسهی یوهان گوتفرید هردر [20]
بین مراحل پیشانوشتاری شعر هومری با سنتهای بومی ژرمنی است
(در Homer, ein Günstling der Zeit، سال ۱۷۹۵). رویکرد آرمانی به شعر شفاهی منجر به ایجاد
آثار ادبی تلفیقی بومی مانند «کالهوالا» [21]
اثر الیاس لونروت [22]
(۱۸۴۹، چاپ اول در ۱۸۳۵) شد که از سنتهای شفاهی اصیل فنلاندی
نشأت گرفته است. استفادهی ادبی آرمانگرایانه از سنتهای شفاهی ممکن است به راحتی منجر به
سوء استفاده شود: ارزش قومنگارانهی برخی از این آثار ادبی چندان قابل اعتماد نیست. برای
مثال، بازآفرینی جیمز مکفرسون [23]
از فرهنگ عامهی اسکاتلند کوهستانی [24]
در «مجوعهي آثار اوسیان» [25]
(۱۷۶۵) را میتوان از جملهی چنین تالیفاتی دانست.
با توجه به پیشینهی این اندیشه، بهجاست بپرسیم که چرا درنهایت پری و
لرد را عاملانِ تبیین نهایی این دیدگاه میدانند که سنتهای شفاهی اساس سنتهای نوشتاری را
تشکیل دادهاند؟ پاسخ ساده است: پری و لرد اولین کسانی بودند که روشی نظاممند برای
مقایسهی شواهد درونی سنتهای شفاهی زنده پدید آوردند، روشی که در «تحقیق میدانی» آنها
دربارهی شواهد درونی سنتهای نوشتاری [26]
دیده میشود. آنچه در کاربرد اخیر اصلاحاتی مانند شفاهیّت یا
تئوری شفاهی بازتاب یافته است، در وهلهی اول روششناسی آنهاست (برای اشتباهات معمول در
استفاده از اصطلاح «تئوری شفاهی» [27]
، مراجعه کنید به ناژ ۱۹۹۶: ۱۹-۲۰).
مطالعهی تطبیقی نظاممند پری-لرد نیاز به رویکرد تجربی
باریکبینانهای در تحلیل شواهد درونی سنتهای شفاهی زنده داشت، که مصداقش در پژوهش آنها
شواهد اسلاوی جنوبی و مقایسهی آن با شواهد متنی هومر بود. برای اطمینان بیشتر، مدلهای
دیگری نیز برای تحلیل درونی [28]
به کار گرفته شده است که یک نمونهی برجستهی آن پژوهشهای
مردمنگارانهي ماتیا مورکو [29]
درباره حماسههای مسلمانان اسلاوی جنوبی در مناطق بوسنی و
هرزگوین است (۱۹۱۳، همچنین لرد ۱۹۶۰: ۲۸۱ را ببینید). از دیگر پیشگامان این زمینه ویلهلم
رادلف [30]
است که سنتهای شفاهی شعر «قراقرقیز»
[31]
در آسیای میانه را بررسی کرده است (۱۸۸۷، لرد ۱۹۶۰: ۲۸۱ را
ببینید). با این حال، این آثار در درجهی اول توصیفی بودند و نه تطبیقی. در مورد حماسههای
آسیای میانه، استفادهی نظاممند از روش تطبیقی كه برای مثال در آثار كارل رایشل [32]
(۲۰۰۰) مشهود است، مستقیماً بر اساس آثار پری و لرد بنا نهاده
شده است.
بنابراین آنچه در درجه اول پری و لرد را از پیشینیانشان متمایز میکند
ایجاد رویکرد تطبیقی نظاممند در مطالعهی سنتهای شفاهی است. نقطهی آغاز پژوهش تطبیقی
آنان، که در وهلهی اول دربارهی سنتهای حماسی مسلمانان یوگسلاوی سابق بود، برای آنان
فرصتی فراهم آورد تا تعاملات زنده میان سنتهای شفاهی و نوشتاری را بیازمایند. آنان مشاهده
کردند که منزلت نوشتن به عنوان یک فناوری و فرهنگِ نوشتاریِ نتیجهی آن، -در بافت تاریخی
پژوهش آنها- فرهنگ سنتهای شفاهی را به بیثباتی سوق میداد. با اینحال، مشاهدات آنها
صرفاً وجهی برای تطبیق با دیگر نمونههای آزمایشی احتمالی بود و نه قاعدهای جهانشمول
(میچل و ناژ ۲۰۰۰: ۱۳؛ فینگان [33]
۱۹۷۶). برای مثال، آلبرت لرد در آثار بعدی خود به وضوح بیان
کرده است که در فرهنگهای بسیاری، سنتهای نوشتاری نه تنها موجب عدم ثبات سنتهای شفاهی
نمیشوند، بلکه حتی میتوانند با آنها همزیستی کنند (لرد: ۱۹۹۱، همچنین لرد ۱۹۸۶ب را
ببینید). به طور کلی متنگردانی [34]
یا Verschriftung هر فرهنگ شفاهی باید با Verschriftlichung،
یعنی تکامل هر فرهنگ نوشتار یا Schriftlichkeit، متمایز گردد (اوسترایشر ۱۹۹۱).
از دید پری و لرد، تضاد بین کتبیّت [35]
و شفاهیّت، یعنی تضاد بین Schriftlichkeit و Mündlichkeit، یک
متغیر فرهنگی است و نه جهانی. پژوهشهای میدانیشان آنان را بدین سمت سوق داد که کتبیّت و
شفاهیّت را به مثابهی متغیرهای شناختی [36]
نیز در نظر گیرند (میچل و ناژ ۲۰۰۰: ۱۴).
علاوه بر این، کتبیّت نیز مانند شفاهیّت از جهانیشدن سرپیچی میکند.
نحوهی عملکرد و حتی مفاهیم خواندن و نوشتن از یک فرهنگ به فرهنگ دیگر متفاوت است (ناژ
۱۹۹۸؛ نک. سونبرو [37]
۱۹۹۳). یک نمونهی قابل توجه در این زمینه، تنوع فرهنگی در
پدیدههایی مانند عدم فاصله گذاری در خط (scriptio continua) و «خاموشخوانی» است [38]
(ناژ ۲۰۰۰، گاوریلف [39]
۱۹۹۷).
برای پری و لرد، تاریخ سنتهای نوشتاری و شفاهی، یا به عبارت دیگر
تاریخ ادبیات نوشتاری و پیشانوشتاری به یکدیگر وابستهاند. لرد برای نشان دادن مشاهداتش
درباره ارتباط تاریخی عملکرد و زیباییشناسی سنتهای نوشتاری و شفاهی، حتی از «ادبیات
شفاهی [40]
» سخن میگفت (نک. لرد ۱۹۹۵، به ویژه فصل هشتم). لرد بعدتر
مطالعهی تطبیقی سنتهای شفاهی و نوشتاری را به عنوان شاخهی جدید از ادبیات تطبیقی بسط داد
(گیلن [41]
۱۹۹۳: ۱۷۳ تا۱۷۹). اتفاقی نیست که کتاب «سرایندهی قصهها»ی
لرد نخست در یک مجموعه آثار ادبیات تطبیقی به چاپ رسید و هری لوین
[42]
، که در آن زمان سردمدار رشتهی تازه تاسیس ادبیات تطبیقی بود
بر چاپ ۱۹۶۰ آن درآمد نوشت، و حتی در جلسهی دفاع پایاننامهی لرد شرکت کرد (میچل و ناژ
۲۰۰۰: ۱۷).
با وجود این موضعِ پری و لرد، بارها و به طرق مختلف ادعا شده است که
«تئوری» پری-لرد بر اساس تمایزی صریح بین شفاهیّت و کتبیّت بنا شده است. این ادعاها از عدم
شناخت بُعد قومنگارانهی کار پری و لرد، و به طور کلی از عدم شناخت عملکرد قابل آزمایش و
زیباییشناسی سنتهای شفاهی ناشی میشوند. این عدم شناخت باعث پیشداوریهایی شده است که در
انتقاد از لرد تنها به خاطر سعی در مقایسه سنتهای شفاهی اسلاوی جنوبی با سنتهای ادبی
نوشتاری [43]
فرهنگ فاخر تمدن کلاسیک و قرون وسطایی اروپای غربی بازنمود
یافته است. این پیشفرض ضمنی که سنتهای شفاهی در برابر معیارهای زیباییشناسانهی ادبیات
غربی پستتر هستند، به تصورات آرمانی راجع به تفاوتهای کتبیّت و شفاهیّت باز میگردد (میچل
و ناژ ۲۰۰۰: ۱۴).
بیشتر انتقادات از این دست، همانطور که لرد در کتابهای متاخرش ثبت
کرده است (۱۹۹۱ و ۱۹۹۵)، تحت تاثیر عدم شناخت کلی واقعیات علمی راجع به کتبیّت و ضمنیات
فرهنگی آن در بالکان شکل گرفته اند. علاوه بر این مشکلات، مسئلهی مرتبط دیگری نیز هست:
بسیاری از پژوهشگران غربی رویکردی آرمانی به کتبیّت دارند، گویی که پدیدهای یکسان و حتی
جهانشمول و فارغ از احتمالات تاریخی متغیرهای فرهنگی و حتی شناختی باشد.گرایشهای آرمانی
همراه با عدم شناخت دلالتهای ایدئولوژیک کتبیّت در دنیای اسلاوی جنوبی، باعث ایجاد
پیشداوریهای مخربی علیه تمامی سنتهای شفاهی شده است. در برخی موارد، این پیشداوریها با
پافشاری بر نادیدهگرفتنِ غرضهای ایدئولوژیک بالقوهی کتبیّت در بافت تاریخی آن همراه شده
است.
در نتیجه، خطر گرایشات آرمانی دوگانه است: همانطور که برخی
اومانیستهای قرن نوزدهم نسبت به سنت شفاهی به عنوان پدیدهای جهانشمول و بر خود مستقل
رویکردی آرمانی داشتند، اومانیستهای امروزی ممکن است وسوسه شوند که به کتبیّت به عنوان
کلید ادبیات و مساوی با فرهنگ فاخر رویکردی آرمانی داشته باشند (برای اطلاعات بیشتر
دربارهی رویکردی تجربی نسبت به فرهنگ فرادست و فرهنگ فرودست، که گاه در تمایز بین سنتهای
شفاهی و مکتوب اثر بخشیده است، به باوزینگر [44]
۱۹۸۰ رجوع کنید).
با این حال، تنها تمایز جهانی بین سنتهای شفاهی و نوشتاری، پیشینگی
تاریخی [45]
اولی نسبت به دومی است. به غیر از این مشاهدهی بدیهی،
پافشاری بر تعریفی جهانی برای بخش «شفاهی» در ترکیب «سنت شفاهی» بیهوده است. «سنت شفاهی» و
«شعر شفاهی» اصطلاحاتی هستند که به مفاهیم «سنت مکتوب» و «شعر مکتوب» وابستهاند. در
فرهنگهایی که بر فناوری نوشتن تکیه ندارند، مفهوم «شفاهیّت» بیمعنی است (لرد ۱۹۹۵: ۱۰۵).
از دیدگاه قومنگاری تطبیقی، « مکتوب بودن به معنای شفاهی نبودن نیست؛ بلکه چیزی است اضافه
بر شفاهی بودن، و آن چیزِ اضافه در هر جامعهای متفاوت است» (ناژ ۱۹۹۰: ۸). نبود این فناوری
ربطی به این ندارد که هنر شاعری یا بلاغت وجود داشته باشد. هنر شاعری یا بلاغت بدون کتابت
وجود دارند.
یکی از تصورات غلط راجع به سنتهای شفاهی این است که آنها فاقد سامان،
انسجام و وحدت هستند. علت این مسئله نیز همچنان عدم شناخت شواهد قومنگارانهی سنتهای
شفاهی زنده است که میتوانند برای ثبت نمونههایی متنوع از هنر شاعری و بلاغت به کار روند
(نک. لرد ۱۹۹۵). هنر لفظی [46]
یا Kunstsprache در سنتهای شفاهی میتواند به مراتبی از
چیرهدستی برسد که به طور غیرمستقیم و گاهی حتی به طور مستقیم با آنچه در آثار کلاسیک
فرهنگهای خطی و چاپی تحسین میشود قابل مقایسه است. در برخی بافتهای تاریخی، Kunstsprache
سنتهای شفاهی میتواند حتی دقیقتر از همتایانش در سنتهای نوشتاری باشد، چرا که انواع هنر
شاعری و بلاغت شفاهی معمولا بیشتر شنیده و ملاحظه میشوند (اسمیت ۱۹۷۴، بن آموس ۱۹۷۶،
اسلاتکین ۱۹۸۷). در تاریخ ادبیات، انواع ادبی ممکن است طی رسیدن به تعالی فردیشان از قاعده
خارج شوند: اگر از دیدگاه بندیتو کروچه [47]
(۱۹۰۲) پیروی کنیم، یک اثر ادبی بدین دلیل برجسته است که از
قواعد انواع ادبی سرپیچی میکند ، چرا که sui generis [یا متکی به خود] است.
در عین حال، دوام صورتهای انواع ادبی در سنتهای شفاهی وابسته به
صحبتهای روزمره در زندگی روزمره است. در نتیجه Kunstsprache یا هنر لفظیِ سنتهای شفاهی
به شرکتکنندگانش این اجازه را میدهد که حتی در روزگار معاصر با یکدیگر ارتباط برقرار کنند
(مارتین ۱۹۹۳: ۲۷۷): دیده شده است که شنوندگان معاصر یک حماسهی سنتی در فرهنگهایی که
رامشگری [48]
هنوز در آنها زنده است دربارهی کوچکترین تغییرات لفظی اظهار
نظر میکنند؛ نه به شیوهی کودکی سهساله که قصهی قبل از خوابش را واژه به واژه طلب
میکند، بلکه با دانشی کامل نسبت به تک تک حالات ممکنی که گوینده ممکن است سطر یا بیتی را
در نقطهی مشخصی از روایت شکل دهد. در یک سنت شفاهی زنده، مردم دائما در معرض هنر لفظی قرار
میگیرند و این برخورد به مواقع خاص برای سرگرمی ختم نمیشود، که همان مواقع خاص نیز ممکن
است در فصلهای مشخصی هر شب را شامل شود. وقتی کار میکنند، میخورند یا مینوشند، و یا در
گروههای کوچک به دیگر فعالیتهای اجتماعی میپردازند، اسطوره و سرود و ضربالمثل همواره
در حرفهایشان تنیده شده است. در نتیجه، نادقیق نیست که آنان را دوزبانه بدانیم، مسلط به
زبان طبیعیشان و مسلط به Kunstsprache صورتهای هنر لفظی محلیشان.
کتابنامه:
Bakker, E. J. 1997. Poetry in Speech. Orality and Homeric Discourse.
Ithaca.
پژوهشی تجربی از الگوهای نحوی معمول در سنتهای شفاهی و حتی گفتار
«روزمره»، همانطور که در متن اشعار هومری حفظ شده است.
Bauman, R. 1977. Verbal Art as Performance. Prospect Heights IL.
تحلیلی پیچیده از انواع مختلف و درجات تعامل بین سرایش و اجرا به عنوان
جنبههای ترکیبیِ سنتهای شفاهی.
Bausinger, H. 1980. Formen der “Volkspoesie.” 2nd ed. Berlin.
پژوهشی تاریخی دربارهی تمایزات فرهنگی و ایدئولوژیکی بین «هنر فرادست» و
«هنر فرودست»، و ارتباط آنها به ترتیب با سنتهای نوشتاری و شفاهی.
Ben-Amos, D. 1976. “Analytical Categories and Ethnic Genres.” Folklore
Genres (ed. D. Ben-Amos) 215-242. Austin.
مطالعهای گسترده در تغییرات اشکال و عملکرد انواع ادبی در سنتهای
شفاهی.
Blackburn, S. H., Claus, P. J., Flueckiger, J. B., and Wadley, S. S.,
eds. 1989. Oral Epics in India. Berkeley and Los Angeles.
رویکردی قومنگارانه به سنتهای شفاهی با تکیه بر تحلیل آنها در بافت
تاریخیشان و با توجهی ویژه به ساز و کار انتشار (و تغییرات مربوط به گسترش یا کاهش شعاع
انتشار). مثالی بارز از امکان همراستایی بالقوهی سنتهای شفاهی و مکتوب: سنتهای شفاهی
میتوانند خود را بر مبنای سنتهای مکتوب سببشناسی کنند [49]
(ص ۳۲شماره ۲۵).
Croce, B. 1902. Estetica. 2nd ed. Bari.
تاملی اساسی درباره تنشهای خلاقانه بین آثار بزرگ ادبیات و نوع ادبی که
زیر مجموعهاش قرار گرفتهاند.
Davidson, O. M. 2000. Comparative Literature and Classical Persian
Poetry. Bibliotheca Iranica: Intellectual Traditions Series no. 4. Costa Mesa CA.
کاوشی در تاریخچهی فکریِ گسترش روششناسی ادبیات تطبیقی از طریق گنجاندن
مطالعه هنر شاعری شفاهی، با اشاره به صورتهای ادبی کلاسیکی که نهایتا در سنتهای شفاهی
ریشه دارند.
Finnegan, R. 1976. “What is Oral Literature Anyway? Comments in the
Light of Some African and Other Comparative Material.” In Stolz, B. A., and Shannon,
R. S., eds. 1976. Oral Literature and the Formula, 127-166. Ann Arbor.
این پژوهش هرگونه تمایز جهانی بین شفاهیّت و کتبیّت را انکار کرده، و
ادعا میکند که پری و لرد تلاش کردهاند چنین تمایزی ایجاد کنند. یک فرض زمینهای در این
کتاب این است که مفهوم «شفاهی» را میتوان با هر چیزی که اجرا شود برابر دانست. لرد ۱۹۹۵
هم ادعا و هم فرض زمینهای این پژوهش را رد کرده است.
Foley, J. M. 1985. Oral-Formulaic Theory and Research: An Introduction
and Annotated Bibliography. New York.
مقدمهی سردبیر شامل مطالعهای کلی در طیف وسیعی از سنتهای شفاهی در
سراسر جهان همراه با کتابشناسی گسترده ای از تحقیقات در حال انجام بر مبنای روشهای پری،
لرد و دیگران است.
Gavrilov, A. K. 1997. “Techniques of Reading in Classical Antiquity.”
Classical Quarterly 47:56-73.
این اثر متغیرهای فرهنگی و شناختی «خاموشخوانی» و بلندخوانی را بررسی
میکند و نتیجه میگیرد که نمیتوان آنها را به مثابهی دو پیشامد ناسازگار دوگانه در
نظر گرفت.
Goody, J., and Watt, I. 1968. “The Consequences of Literacy.” Literacy
in Traditional Societies (ed. J. Goody) 27-68. Cambridge.
استدلال میکند که سوادآموزی تفاوتهایی قابل اندازه گیری در ظرفیت
شناختی ایجاد میکند. ضعف استدلالی این اثر، فقدان شرح دقیق در زمینهی صورتهای مختلف
سنتهای شفاهی در هر بافت تاریخی است.
Guillén, C. 1985. Entre lo uno y lo diverso. Introducción a la
literatura comparada. Barcelona. = 1993. The Challenge of Comparative Literature.
Harvard Studies in Comparative Literature 42. Cambridge MA.
این اثر جایگاه مطالعهی سنتهای شفاهی را در رشته دانشگاهی ادبیات
تطبیقی تبیین میکند.
Johnson, J. W. 1980. “Yes, Virginia, There Is an Epic in Africa.”
Research in African Literatures 11:308-326.
جدالی پرشور دربارهی کاربرد معیارهای جهانیسازی در توصیف انواع ادبی
سنتهای شفاهی.
Lord, A. B. 1953. “Homer’s Originality: Oral Dictated Texts.”
Transactions of the American Philological Association 94:124-134. Rewritten, with
minimal changes, in Lord 1991.38-48 (with an “Addendum 1990” at pp. 47-48).
تلاشی گیرا برای آشتی دادن متن منتقل شدهی اشعار هومری به عنوان دادهای
تاریخی با مشاهدات تجربی دربارهی روند «سرایش در اجرا» که در سنتهای شفاهی زنده دیده
میشود.
Lord, A. B. 1960 / 2000. The Singer of Tales. Harvard Studies in
Comparative Literature 24. Cambridge MA. 2nd ed., with new Introduction, by S.
Mitchell and G. Nagy 2000.
این کتاب همچنان صریحترین درآمد بر پژوهشهای پیشگامانهی پری و لرد
است. بخش اول کتاب به یافتههای آنان طی پژوهشهای قومنگارانه در مورد سنتهای شفاهی
زنده در یوگسلاوی سابق میپردازد؛ و بخش دوم این یافتهها را به عنوان معیاری برای
مقایسه با شواهد متنی حماسههای یونان باستان و اروپای قرون وسطی به کار میبرد.
Lord, A. B. 1974. “Perspectives on Recent Work on Oral Literature.”
Forum for Modern Language Studies 10:1-21.
جستاری كتابشناختی در پژوهشهای در حال انجام دربارهی سنتهای شفاهی در
سراسر جهان؛ مکملی واجب برای کتابشناسی مختصر ارائه شده در اینجا.
Lord, A. B. 1986a. “Perspectives on Recent Work on the Oral
Traditional Formula.” Oral Tradition 1:467-503.
ادامه بررسی کتابشناختی کتاب لرد ۱۹۷۴. یکی دیگر از مکملهای واجب.
Lord, A. B. 1986b. “The Merging of Two Worlds: Oral and Written Poetry
as Carriers of Ancient Values.” In Foley, J. M., ed. 1986. Oral Tradition in
Literature: Interpretation in Context, 19-64. Columbia MO.
مطالعهای خلاقانه درباره همراستایی تاریخی میان اشعار نمایشیِ قهوه
خانهها طبق مشاهدات پری و لرد، و شعر شاعران درباری در «روزگار خوش» حکومت
عثمانی.
Lord, A. B. 1991. Epic Singers and Oral Tradition. Ithaca.
مطالعهای دربارهی اشعار شفاهی «غنایی» و «حماسی» که بررسی مجدد مباحث
مربوط به شفاهیّت و کتبیّت را شامل میشود.
Lord, A. B. 1995. The Singer Resumes the Tale (ed. M. L. Lord).
Ithaca.
این اثر که پس از مرگ نویسنده منتشر شده است، در اصل به عنوان دنبالهی
کتاب سرایندهی قصهها در نظر گرفته شده بود و به رد نظرات منتقدانی میپردازد که بر
حقارت شفاهیّت در برابر کتبیّت اصرار دارند.
Martin, R. P. 1989. The Language of Heroes: Speech and Performance in
the Iliad. Ithaca.
مطالعهای موردی دربارهی زیر زیرمجموعههای انواع ادبی شعر شفاهی که در
«اَبَر نوع» حماسه نهفتهاند، با تکیه بر کاربردهای نظریهی «کنش گفتاری».
Martin, R. P. 1993. “Telemachus and the Last Hero Song.” Colby
Quarterly 29:222-240.
ارزیابی انتقادی مجدد حماسه به عنوان نوع ادبی اساسی در شعر
«پهلوانانه».
Mitchell, S., and Nagy, G. 2000. “Introduction to the Second Edition.”
In Lord 2000:vii-xxix.
این اثر به زمینهی تاریخی تکامل آثار لرد و ارتباط آنها به آثار پیشین
پری میپردازد و تاثیر میراث مشترک پری و لرد را بر رشتهی ادبیات تطبیقی، مطالعهی
یونانی و لاتین، و مطالعات فرهنگ عامه مختصرا بیان میکند.
Nagy, G. 1990. Pindar’s Homer: The Lyric Possession of an Epic Past.
Baltimore. Revised paperback version 1994.
بررسی برهمکنشِ مضمون، اسلوب و وزن در دو سنت «حماسی» و «غنایی» با تکیه
بر بافت تاریخی یونان باستان.
Nagy, G. 1996. Homeric Questions. Austin.
این اثر به ده کجفهمی اصلی دربارهی پری و لرد میپردازد و چند مدل برای
توضیح احتمالات تاریخی انتقال سنتهای شفاهی به مکتوب ارائه میدهد.
Nagy, G. 1998. “Homer as ‘Text’ and the Poetics of Cross-Reference.”
Verschriftung und Verschriftlichung: Aspekte des Medienwechsels in verschiedenen
Kulturen und Epochen (eds. C. Ehler and U. Schaefer) 78-87. ScriptOralia 94.
Tübingen.
Nagy, G. 2000. “Reading Greek Poetry Aloud: Evidence from the
Bacchylides Papyri.” Quaderni Urbinati di Cultura Classica 64:7-28.
این اثر پدیدههای کتبیّت را که از جهانی شدن سرپیچی میکنند بررسی
میکند، مانند عدم فاصلهگذاری در متون یونانی کهن، کلاسیک و پساکلاسیک در مقابل استفاده
از فاصلهگذاری بین کلمات در سنتهای کتابت عبری.
Nagy, J. F. 1986. “Orality in Medieval Irish Narrative.” Oral
Tradition 1:272-301.
بررسی مفصلِ شواهدی که در محتویات و قراردادهای درونی خود روایات دیده
میشود.
Niditch, S. 1996. Oral World and Written Word: Ancient Israelite
Literature. Library of ancient Israel. Louisville KY.
رویارویی متون مقدس به عنوان نهایتِ کلامِ مکتوب با بلاغت کلام
گفتاری.
Oesterreicher, W. 1993. “Verschriftung und Verschriftlichung im
Kontext medialer und konzeptioneller Schriftlichkeit.” Schriftlichkeit im frühen
Mittelalter (ed. U. Schaefer) 267-292. Tübingen.
این پژوهش نشان میدهد که شرایط تاریخیِ گذار جوامع نانوشتاری به نوشتاری
بسیار متنوع است.
Okpewho, I. 1979. The Epic in Africa: Toward a Poetics of the Oral
Performance. New York.
یک بررسی قومنگارانه و ادبی دقیق که به ارزیابی انتقادی مجدد حماسه به
عنوان یک نوع ادبی میپردازد.
Opland, J. 1989. “Xhosa: The Structure of Xhosa Eulogy and the
Relation of Eulogy to Epic.” In Hainsworth, J. B., and Hatto, A. T., eds. 1989.
Traditions of Heroic and Epic Poetry II: Characteristics and Techniques, 121-143.
London.
این اثر مدیحهسرایی خوسایی را به مثابهی یک نوع ادبی متمایز توصیف
کرده، سپس به مقایسه آن با نوع ادبی حماسی یونان باستان پرداخته است، و با تمایز قائل
شدن بین مدیحهسرایی و حماسه از تحمیل مدلهای خارجی به شواهد درونی سنت شفاهی مورد
بررسی جلوگیری کرده است.
Parry, M. [1971]. The Making of Homeric Verse: The Collected Papers of
Milman Parry (ed. A. Parry). Oxford.
بخش اول این کتاب شامل پژوهشهای پری در مورد متون هومری است، پیش از
آنکه پژوهشهای میدانی خود در یوگسلاوی سابق را آغاز کند. بخش دوم تجربه او در تحقیق
میدانی را با دانشش در سازماندهی شعر هومری پیوند میزند.
Radloff, W. 1885. Proben der Volksliteratur der nördlichen türkischen
Stämme V: Der Dialekt der Kara-Kirgisen. St. Petersburg.
نمونه اولیه قابل توجهی از پژوهش در «میدان» ، با تمرکز بر سنتهای شفاهی
آسیای میانه.
Reichl, K. 2000. Singing the Past: Turkic and Medieval Poetry. Ithaca.
این اثر یک قرن بعد از رادلوف، پژوهش او را با محوریت موارد موازی با
سنتهای شفاهیِ مورد مطالعهی پری و لرد به لحاظ گونهشناختی ادامه داده است.
Slatkin, L. M. 1987. “Genre and Generation in the Odyssey.” METIS:
Revue d’Anthropologie du Monde Grec Ancien 1:259-268.
این اثر گونههای ادبی در سنتهای شفاهی را به عنوان مکمل یکدیگر، هم به
صورت همزمانی و هم درزمانی بررسی میکند.
Smith, P. 1974. “Des genres et des hommes,” Poétique 19:294-312.
رویکرد همزمانی تیزبینانهای به مکمل بودن انواع ادبی در سنتهای
شفاهی.
Svenbro, J. 1988. Phrasikleia: Anthropologie de la lecture en Grèce
ancienne. Paris. = 1993. Phrasikleia: An Anthropology of Reading in Ancient Greece.
Translation by J. Lloyd. Ithaca.
این اثر تعاریف جهانشمولانهی خواندن به مثابهی یک فعالیت شناختی را رد
میکند و ذهنیتی را که عمل بلند خواندن را با صدا دادن شخص به حروفی که توسط چشم او
پردازش میشوند برابر میداند به چالش میکشد.
Toelken, J. B. 1967. “An Oral Canon for the Child Ballads:
Construction and Application.” Journal of the Folklore Institute 5:75-101.
اثری دربارهی به کارگیری شواهد تطبیقی قومنگارانه در متنِ مجموعهای که
براساس معیارهای متنمحور چایلد شکل گرفته است.
Zumthor, P. 1984. La Poésie de la Voix dans la civilisation médiévale.
Paris.
این کتاب از شواهد متنی ادبیات قرون وسطایی -که طی تغییرات یا
بیثباتیهای ذاتی فرآیند انتقال متن آشکار شدهاند- برای توضیح بهتر چگونگی عملکرد
سنتهای شفاهی استفاده میکند.
Zwettler, M. J. 1978. The Oral Tradition of Classical Arabic Poetry.
Columbus.
این اثر مستندات ارزشمند قرائتهای مختلف در تاریخ متنی شعر عرب را به
عنوان بازتاب تغییرات در شعر شفاهی بررسی میکند.
Footnotes
[ back ]
1. Orality
[ back ]
2. Oral poetry
[ back ]
3. Oral tradition
[ back ]
4. Albert B. Lord
[ back ]
5. Milman Parry
[ back ]
6. Homeric Question
[ back ]
7. Oral composition
[ back ]
8. The Singer of Tales
[ back ]
9. Pre-literature
[ back ]
10. Xhosa praise poetry
[ back ]
11. Oral Tradition
[ back ]
12. François Hédelin
[ back ]
13. Abbé d’Aubignac
[ back ]
14. Thomas Blackwell
[ back ]
15. Giambattista Vico
[ back ]
16. Robert Wood
[ back ]
17. Jean Baptiste Gaspard d’Ansse de Villoison
[ back ]
18. Friedrich August Wolf
[ back ]
19. Christian Gottlob Heyne
[ back ]
20. Johann Gottfried Herder
[ back ]
21. Kalevala
[ back ]
22. Elias Lönnrot
[ back ]
23. James Macpherson
[ back ]
24. Scottish highlands folklore
[ back ]
25. The Complete Works of Ossian
[ back ]
26. Literary traditions
[ back ]
27. Oral theory
[ back ]
28. Internal analysis
[ back ]
29. Matija Murko
[ back ]
30. Wilhelm Radloff
[ back ]
31. Kara Kirghiz
[ back ]
32. Karl Reichl
[ back ]
33. Finnegan
[ back ]
34. Textualization
[ back ]
35. کتبیّت برگردانی برای Literacy است که در این متن برابر Schriftlichkeit
و در مقابل Orality قرار داده شده است.
[ back ]
36. Cognitive variables
[ back ]
37. Svenbro
[ back ]
38. Silent reading
[ back ]
39. Gavrilov
[ back ]
40. Oral literature
[ back ]
41. Guillén
[ back ]
42. Harry Levin
[ back ]
43. Literary traditions
[ back ]
44. Bausinger
[ back ]
45. Historical anteriority
[ back ]
46. Verbal art
[ back ]
47. Benedetto Croce
[ back ]
48. The song making
[ back ]
49. Aetiologize